JavaScript nedir? JavaScript, geliştiricilerin web sitelerini kullanıcı ile etkileşimli bir hale getirebilmek için kullandıkları bir programlama dilidir. JavaScript ‘in bir çok işlevi vardır. Örnek verecek olursak;
- Sosyal medya akışlarını yenileme
- Animasyonlar oluşturma
- Etkileşimli haritalar oluşturmak
- Kullanıcılara daha akıcı ve değişken bir kullanım sunmak vb.
Bunun gibi şeyleri kullanarak kullanıcının deneyimini en üst düzeye çıkarabilir. İstemci tarafında bulunan bir betik dili olarak temel teknolojilerin arasında yer almaktadır. Açılır menüler, dinamik olarak değişkenlik gösteren içerikler ve renkler gördüğünüz her yerde aslında JavaScriptin ‘de eserlerini gördüğünüzden emin olabilirsiniz.
JavaScript ne için kullanılır?
Tarihsel olarak, web sayfaları bir kitaptaki sayfalar gibi durağandı. Temel olarak bilgileri sabit bir düzende görüntüleyen statik sayfalar, artık modern web sitelerinden beklentilerimizin tümünü karşılamıyor. JavaScript, başlangıçta web uygulamalarını daha dinamik hale getirmek için tasarlanmış tarayıcı tabanlı bir teknolojiydi. Tarayıcılar, kullanıcı etkileşimine yanıt verebilir ve web sayfası içeriğinin görüntülenme şeklini değiştirmek için JavaScript kullanabilir. Dil olgunlaştıkça, JavaScript geliştiricileri kitaplıklar, çerçeveler ve programlama uygulamaları oluşturdu ve onu web tarayıcılarının dışında kullanmaya başladı. Bugün JavaScript’i hem istemci tarafı hem de sunucu tarafı geliştirme için kullanabilirsiniz. Bazı yaygın kullanım durumlarını aşağıdaki alt bölümlerde özetliyoruz: Tarihsel olarak, web sayfaları bir kitaptaki sayfalar gibi durağandı. Temel olarak bilgileri sabit bir düzende görüntüleyen statik sayfalar, artık modern web sitelerinden beklentilerimizin tümünü karşılamıyor. JavaScript, başlangıçta web uygulamalarını daha dinamik hale getirmek için tasarlanmış tarayıcı tabanlı bir teknolojiydi. Tarayıcılar, kullanıcı etkileşimine yanıt verebilir ve web sayfası içeriğinin görüntülenme şeklini değiştirmek için JavaScript kullanabilir. Dil olgunlaştıkça, JavaScript geliştiricileri kitaplıklar, çerçeveler ve programlama uygulamaları oluşturdu ve onu web tarayıcılarının dışında kullanmaya başladı. Bugün JavaScript’i hem istemci tarafı hem de sunucu tarafı geliştirme için kullanabilirsiniz. Bazı yaygın kullanım durumlarını aşağıdaki alt bölümlerde özetliyoruz:
JavaScript nasıl çalışır? JavaScript nedir?
Tüm programlama dilleri, İngilizce benzeri bir sözdizimini işletim sistemi tarafından yürütülecek makine koduna çevirerek çalışır. JavaScript genellikle bir betik dili veya yorumlanmış bir dil olarak sınıflandırılır. JavaScript kodu yorumlanır, yani JavaScript motoru onu doğrudan temeldeki makine dili koduna çevirir. Diğer programlama dillerinde, derleyici tüm kodu tek bir adımda makine koduna derler. Yani tüm programlama dilleri programlama dilidir, ancak tüm programlama dilleri programlama dili değildir.
İstemci Tarafında JavaScript Nasıl Çalışır
İstemci tarafında JavaScript‘in tarayıcıda nasıl çalıştığını ifade eder. Bu durumda, JavaScript motoru tarayıcı kodunda bulunur. Tüm büyük web tarayıcılarının kendi yerleşik JavaScript motoru vardır. Web uygulaması geliştiricileri, fare tıklamaları ve fare hareketleri gibi farklı olaylarla ilişkili farklı işlevlerle JavaScript kodu yazarlar. Bu işlevler HTML ve CSS’yi değiştirir.
İstemci tarafında JavaScript nasıl çalışır bir bakacak olursak:
- Tarayıcınızı açtığınızda bir web sayfasını yükler.
- Yükleme yapılırken tarayıcı, sayfanın tamamını, etiketler interaktif butonlar ve açılır kutular ve pencereler gibi öğelerin her birini Belge Nesne Modeli (DOM) ‘a dönüştürür.
- Tarayıcınızda bulunan JavaScript motoru, JavaScript kodunu byte koduna dönüştürerek makine ile JavaScript söz dizimi (syntax) arasında bir aracı görevi görür.
- Yüklenen sayfa içerisinde bulunan interaktif butonlar, fare tıklaması gibi gerçekleştirilen her etkileşimde, etkileşime girilen öğe ilgili JavaScript kod bloğunu tetikleyerek aksiyonu gerçekleştirmeye başlar. Bundan sonrasında da JavaScript motoru byte kodlarını okuyarak olayların gerçekleşmesini sağlar.
- Tarayıcı yeni DOM’u yani yenilenmiş (etkileşime girilmiş) arayüzü görüntülemeye başlar.
Sunucu Tarafında JavaScript
Sunucu tarafı JavaScript, arka uç sunucu mantığında betik dillerinin kullanılmasını ifade eder. Bu durumda, JavaScript motoru doğrudan sunucuda bulunur. Sunucu tarafı JavaScript işlevleri, veritabanlarına erişebilir, çeşitli mantıksal işlemleri gerçekleştirebilir ve sunucunun işletim sistemi tarafından tetiklenen çeşitli olaylara yanıt verebilir. Sunucu tarafı komut dosyası oluşturmanın önemli bir avantajı, bir web sitesinin yanıtını web sitesinin ihtiyaçlarını, erişim haklarını ve bilgi isteklerini karşılayacak şekilde büyük ölçüde özelleştirebilme yeteneğidir.
İstemci ve Sunucu İlişkisi
Dinamik kelimesi, hem istemci tarafı hem de sunucu tarafı JavaScript’i tanımlar. Dinamik davranış, gerektiğinde yeni içerik oluşturmak için bir web sayfasının görüntüsünü güncelleme yeteneğidir. İstemci tarafı ve sunucu tarafı JavaScript arasındaki fark, yeni içeriğin nasıl oluşturulduğudur. Sunucu taraflı kod, uygulama mantığını ve veritabanında veri işlemeyi kullanarak dinamik olarak yeni içerik oluşturur. İstemci tarafı JavaScript ise, tarayıcıda dinamik olarak yeni içerik oluşturmak için UI mantığını kullanır ve zaten müşterinin web sayfasında bulunan içeriği değiştirir. İki bağlamın biraz farklı anlamları vardır, ancak birbiriyle ilişkilidir ve her iki yaklaşım da kullanıcı deneyimini iyileştirmek için birlikte çalışır. Dinamik özelliklerdeki uygulamanın dışında, JavaScript’in iki kullanımı arasındaki diğer bir fark, kodunuzun erişebileceği kaynaklardır. İstemci tarafında tarayıcı, JavaScript çalıştırma ortamını kontrol eder. Kodunuz yalnızca tarayıcınızın erişime izin verdiği kaynaklara erişebilir. Örneğin, indirme düğmesine basmadan sabit sürücünüze içerik yazamazsınız. Sunucu tarafı işlevleri ise sunucu makinesinin tüm kaynaklarına gerektiği gibi erişebilir.