PHP İfadeleri Ve Operatörleri

Genel olarak <?php ve ?> arasına yazacağımız her şey bir PHP ifadesidir. PHP operatörleri ise genel olarak işlemlerin sağlandığı ifadelerdir. Bu php operatörlerini değişkenler arasında işlemler yaparken kullanırız.

PHP Operatörleri

Bu başlık adı altında sırayla aritmetik operatörler, atama operatörlerini, karşılaştırma operatörleri, mantıksal operatörler ve diğer operatörlerden bahsedeceğiz.

Aritmetik operatörler

Aritmetik operatörler anlaşılması kolaydır. Bunlara matematiksel operatörlerde diyebiliriz. Bu operatörler ile değerlerin toplamasını, çıkarmasını, bölmesini ve çarpmasını yapabiliriz.

Operatör	İsim	Örnek
+	Toplama	$a + $b
–	Çıkartma	$a – $b
*	Çarpma	$a * $b
/	Bölme	$a / $b
%	Modül	$a % $b

Bunların bir de örneklerini gösterelim:

$a = 20;
$b = 20;
$c = 5;
$sonuc = $a + $b - $c;
echo $sonuc;

Ekranda 35 yazar.

Bir tane de işe yarar bir deneme ile gösterelim:

$yil = 2020;
$dogum_yili = 1999;
$yas = $yil - $dogum_yili;
echo $yas;

Ekranda 21 yazar.

Karakter katarı operatörleri

Yazıları ve diğer değerleri yan yana birleştirmek ve başka değerlere eklemek için “.” (nokta) operatörünü kullanırız. Bir örnek ile gösterelim:

$isim = 'Semih';
$mesaj = 'Merhaba ';
$sonuc = $mesaj . $isim;
 
echo $sonuc;

Ekranda Merhaba Semih yazar.

Bir örnek daha gösterelim:

$isim = 'Semih';
$sonuc = 'Merhaba ' . $isim;
 
echo $sonuc;

Ekrana Merhaba Semih . Farklı yaptığımız şey; $mesaj değişkeni kullanmak yerine sonuç değişkenine direkt mesajımızı verdik ve yanına nokta operatörü ile $isim değişkenini birleştirdik.

Tek tırnak ile çift tırnak arasındaki fark

Tek tırnak ile vereceğimiz değerlerin içerisine değişken yazamayız, örnek ile gösterelim:

$isim = 'Semih';
$mesaj = 'Merhaba $isim';
 
echo $mesaj;

Ekranda Merhaba $isim yazar. Bunun sebebi biz değişkeni de tek tırnak içinde yazdık. Bu nedenle o $isim‘e bir değişken değil yazı gözüyle baktı. Çift tırnak da ise bu durum daha farklıdır. Çift tırnak içerisine yazacağımız değişkenlerin değerleri yazar. Yani nokta operatörünü kullanmadan da değişkenleri çift tırnak içinde birleştirebiliyoruz. Bir örnek ile açıklayalım:

$isim = 'Semih';
$mesaj = "Merhaba $isim";
 
echo $mesaj;

Dikkat edelim ki bir önceki örnek ile aynı fakat sadece mesaj değişkeninde tek tırnak değil çift tırnak kullandık. Ve bu durumda ekranda Merhaba Semih yazacak. Çünkü çift tırnak içine yazılan değişkenlerin değerlerini verir.

Buradaki amaç bazen dolar işaretini kendi başına kullanmamız gereken bazı yerlerde PHP’nin o dolar işaretini değişken sanmamasını sağlamaktır. Mesela ekrana “Ücret: 300$” yazdırmak istediğimizde eğer çift tırnak kullanırsak PHP hata verecektir . Çünkü çift tırnak içerisinde dolar işareti değişken ifadesi olarak algılanır. Bu durumlarda tek tırnak ya da kaçış operatörü kullanılır.

Kaçış operatörü

Kaçış operatörü “\”. işaretidir

Hemen bir örnekle açıklayalım;

$mesaj = "Ücret: 300$";
echo $mesaj;

Ekranda Ücret: 300$ yazar. “\” işaretini koyduk bu nedenle o dolar işaretini değişken olarak algılamadı.

Bu operatörü aynı zamanda çift tırnak içinde de kullanabiliriz. hemen bir örnekle açıklayalım;

$mesaj = "Semih: \"bu kaçış operatörünü anlamak için iyi bir örnek\" dedi.";
echo $mesaj;

Ekranda Semih: “bu kaçış operatörünü anlamak için iyi bir örnek” dedi. yazar. Çift tırnak içinde çift tırnak işaretini kullansaydık kod hata verirdi. Ama kaçış operatörü sayesinde böyle bir hata almadık.

Atama operatörleri

Atama operatörleri ile değişkenlere değer atarız. Temel atama operatörü eşittirdir (=).

Operatör	Kullanışı	Karşılığı
+=	$a += $b	$a = $a + $b
-=	$a -= $b	$a = $a – $b
*=	$a *= $b	$a = $a * $b
/=	$a /= $b	$a = $a / $b
%=	$a %= $b	$a = $a % $b
.=	$a .= $b	$a = $a . $b

Örnek bir atama operatörü kullanımı:

$a = 10;
$b = 20;
$a += $b;
 
echo $a;

Ekranda 30 yazar. Birleşik atama operatörü bizim değişkenin sonuna ekleyeceğimiz ya da çıkartacağımız değerler için aynı değişkeni tekrar yazdırmayarak bize kolaylık sağlar.

Bir değer arttırma ya da eksiltme

Bir değişkendeki sayısal değeri bir arttırmak için çift artı (++) operatörünü, bir değer eksiltmek için de çift eksi (- -) operatörlerini kullanırız.

$a = 30;
$a++;
echo $a;

Ekrana 31 yazar.

Karşılaştırma operatörleri

Birden fazla değerleri kendi aralarında karşılaştırmasını yapacağız. 

Operatör	İsim	Kullanılışı
==	Eşittir	$a == $b
===	Denktir	$a === $b
!=	Eşit değildir	$a != $b
!==	Denk değildir	$a !== $b
<>	Eşit değildir	$a <> $b
<	Küçüktür	$a < $b
>	Büyüktür	$a $b
<=	Küçük ve eşittir	$a <= $b
>=	Büyük ve eşittir	$a >= $b

Karşılaştırma operatörü olan çift eşittir işaretinde dikkat etmemiz gereken ufak bir ayrıntı var. Çift eşittir işareti iki değeri karşılaştırmakta kullanılır, tek eşittir işareti ise değer atamakta kullanılır.

Karşılaştırma operatörleri nasıl kullanılır?

Bu operatörleri bir örnekle açıklayalım ;

$a = 10;
$b = 20;

Şimdi karşılaştırma operatörü ile “$a == $b” dediğimde aslında “$a değişkeni $b değişkenine eşit mi?” diye bir soru sormuş olduk. Bu karşılaştırmanın sonucu yanlışa dönecektir.

Farklı bir operatör ile daha deneyelim:

“$b > $a” burada da “$b değişkeni $a değişkeninden büyük mü?” diye sormuş oldum. Bu karşılaştırmanın cevabı da doğruya dönecektir.

Mantıksal operatörler

Operatör	İsim	Kullanılışı	Açıklaması
!	Olumsuzsa	!$a	$a’nın değeri olumsuz yani FALSE ise TRUE yani doğru döner. Aksini yapar olumsuz mu diye sorar.
&&	Ve	$a && $b	$a ve $b’nin değeri olumlu ise olumlu yani TRUE döner, ikisinden birisi olumsuz ise olumsuz yani FALSE döner.
||	Ya da	$a || $b	$a’nın değeri ya da $b’nin değeri olumlu ise olumlu döner. Birisinin ya da ikisininde olumlu olması yeterlidir.

Örnekle açıklayarak gidelim; bir değişkenin değeri “0 dan büyük ve 100 den küçükse” karşılaştırmasını yapalım. Bunun için uygulayacağımız koşul şöyledir: “$a > 0 && $a < 100” Bunun anlamı $a değişkeni 0 dan büyükse ve 100 den küçük isedir. Eğer $a’daki sayı 0 ile 100 arasında ise bu koşulun sonucu olumlu dönecektir.

Hata bastırma operatörü

Hata bastırma operatörü (@) işaretidir. Her deyimin önünde kullanılabiliriz. Hata oluşturacak yerlerin başına bunu koyduğumuzda ekrana bir hata çıktısı verdirmeme işine yarar. Bir örnek ile Açıklayalım;

$a = 20;
$b = 0;
$sonuc = @($a/$b);
echo $sonuc;

Ekranda hata yazmaz onun yerine olumsuz sonuç döner.

PHP Koşul (Şart) ifadeleri

Php koşul ifadeleri genel olarak, denetim yapmak istenilen yerlerde kullanılır. Koşul sağlanıyorsa blok içine girerek istenen işlemler kod bloğu içerisinde gerçekleştirilir.

İf ifadeleri

Türkçe anlamı eğer olan if ifadesi için bir koşula ihtiyacımız ve koşul sonucunda yapmasını istediğimiz koda ihtiyacımız var.

if’in temel şekli şöyledir;

if( koşul ) {
// koşul olumlu ise çalışacak kodlar
}

Hemen bir örnek ile açıklayıp gösterelim:

$a = 20;
if($a > 40) {
   echo 'a değişkeni 40 dan büyüktür';
}

İlk olarak $a değişkenine 40 değerini verdik sonrasında if ile “eğer $a değişkeni 40 dan büyükse aşağıdaki kodları çalıştır” Yani bu durumda ekranda “a değişkeni 40 dan büyüktür”. Eğer $a değişkenine 3 değerini verseydik ekranda hiçbir şey yazmazdı.

If birden fazla koşul uygulama

Mantıksal operatörler ile if’in içerisine birden fazla karşılaştırma yapabiliriz. Bunu bir örnekle gösterelim;

$a = 10;
 
if($a > 0 && $a < 100) {
   echo 'a değişkeni 0-100 arasında';
}

$a değişkeni değerine 10 verdiğimiz için ekranda a değişkeni 0-100 arasında yazacaktır.

Eğer koşullar sağlanmıyorsa parantez içerisine aldığımız kodlar çalışmayacaktır.

Else ifadeleri

Elsenin türkçede değilse anlamı taşır. Yani else’yi kullanarak koşullar gerçekleşmediyse de bir başka kod bloğunu çalıştırabiliriz.

Bir örnekle açıklayalım;

$a = 300;
 
if($a > 0 && $a < 100) {
   echo 'a değişkeni 0-100 arasında';
} else {
   echo 'a değişkeni 0-100 arasında DEĞİL';
}

 $a değişkenine 300 değerini verdiğimiz için ekranda “a değişkeni 0-100 arasında DEĞİL” yazacaktır.

Şimdi daha farklı örnekle if elseyi daha anlamlı bir şekilde açıklayalım

$yil = 2020;
$dogum_yili = 1999;
$yas = $yil - $dogum_yili;
 
if($yas >= 18) {
   echo 'Ehliyet alabilirsin';
} else {
   $kalan_yil = 18 - $yas;
   echo 'Ehliyet almak için ' . $kalan_yil . ' yıla daha ihtiyacın var.';

Burada hem yaş hesaplama hem de if ile bir ehliyet alabilirlik testi yaptık. Eğer yaşımız 18 den büyük ya da eşit ise ekranda Ehliyet alabilirsin yazacak. Eğer 18 den küçük ya da eşit değilse ekrana ehliyet almak için kaç yıla ihtiyacımız olacağını yazacaktır.

Else-if ifadeleri

elseif olayını bir örnekle daha detaylı bir şekilde anlayalım;

Notumuz eğer 5 ise pekiyi 4 ise iyi 3 ise orta 2 ise geçer 1 ise zayıf yazdıralım.

$puan = 5;
 
if($puan == 5) {
   echo 'Pekiyi';
} elseif($puan == 4) {
   echo 'İyi';
} elseif($puan == 3) {
   echo 'Orta';
} elseif($puan == 2) {
   echo 'Geçer';
} elseif($puan == 1) {
   echo 'Zayıf';
}

Ekranda pekiyi yazar.

Switch ifadesi

Sadece bir veya birden fazla eşitliği kontrol etmek istediğimiz durumlarda kullanılırız. Switch ile yapılacak işlemin aynısı else if ile de yapabiliriz, ama sadece bir veya daha fazla eşitliğin karşılaştırılması üzerine ifade kullanılmak isteniyorsa bu işlem için switch kullanmak daha uygun kalır.

// if ile yapmak istediğimizde:
if($meyve == 'mandalina') {
   echo 'mandalina seçildi';
} else if($meyve == 'portakal') {
   echo 'portakal seçildi';
} else if($meyve == 'elma') {
   echo 'elma seçildi';
}
 
// aynısı switch ile yapalım:
switch($meyve) { // karşılaştırılacak değişkeni ifade ediyoruz
case 'mandalina': // eğer mandalina'a eşitse
   echo 'mandalina seçildi';
   break; // eğer bu seçenek eşleştiyse karşılaştırmaya devam etme
case 'portakal':
   echo 'portakal seçildi';
   break;
case 'elma':
   echo 'elma seçildi';
   break;
}

Böyle durumlarda switch kullanmak if kullanmaktan daha kolay oluyor.

Alt alta case ifadesini kullanarak birden fazla değer karşılaştırması yapabiliriz. Örnek verecek olursak;

switch($Sebze) {
case 'Domates':
case 'salatalık':
case 'karpuz':
   echo 'kırmızı renkli meyve';
   break;
case 'ıspanak':
   echo 'yeşil renkli meyve';
   break;
}

Eğer switch içerisinde ifade edilen hiç bir değerde eşleşmediğinde yapmak istediğiniz bir şey varsa da bunu “default” ile ifade ediyoruz bunu bir örnekle açıklayalım;

switch($meyve) {
case 'muz':
   echo 'muz var!';
   break;
case 'Çilek':
   echo 'Çilek var!';
   break;
default:
   echo 'bu meyveden yok!';
   break;
}