Syntax (Söz Dizimi) Nedir?

Syntax nedir? Türkçe anlamı söz dizimi olan ingilizce bir sözcüktür. Programlamada kullanılan dilin kurallarının tamamına syntax denir. Burada sizlere syntax yani türkçe anlamıyla söz dizimini anlatacağım.

Syntax‘ın kelime anlamını bir yana bırakalım. Bizim asıl anlatmak istediğimiz yazılım sektöründe kullanılan halidir. Yazılımda syntax, kullanılan kodlama dilinin kurallarının tamamıdır. C# dilinden bir syntax kuralına örnek verelim:

int dogrukod = 10; //doğru değişken tanımlama
string dk = "dogrukod.com" //yanlış değişken tanımlama

Burada kullandığımız C# kodlama dilinde değişken tanımlanırken her satırın sonuna noktalı virgül (;) koymak zorundayız. Bununla ilgili birkaç şeyi daha burada ki yazıma giderek doğru bir şekilde öğrenmeye devam edebilirsiniz. İkinci verdiğim örnekteki gibi satırın sonuna noktalı virgül yazılmaz ise program syntax hatası verecek ve çalışmayacaktır. Şimdi de farklı bir kodlama dilinin syntax yapısına bakalım.

Python Syntax

//Örnek 1#
print("dogrukod.com") //kod satırı
dogrukod.com  //ekrana verilen çıktı.

//Örnek 2#
if 26 > 1
 print("Yirmialtı birden büyüktür.")

//Örnek 3#
a = 200
b = 33
print "Hello World!\n"
if a > b //Olması gereken ==> if a > b:
  print("a, b'den büyüktür")
//Burada kodumuz "SyntaxError: invalid syntax" verecek ve çalışmayacaktır.

Basit Syntax

Yukarıda da bahsettiğimiz üzere syntax türkçede söz dizimi anlamına gelmektedir. Sizlerin syntax konusunu daha iyi kavrayabilmeniz için biraz da kendi dilimizden örnekler vermek istedim. Örnek olarak:

• Semih işe gitmiş.

Cümlemiz anlaşılacağı üzere gayet kurallara uygun ve düzgün bir yapıdadır. Dilimizi öğrenmeye yeni başlamış biri bile düzgün bir anlam çıkarabilir. Birde şöyle yazalım:

• İşe Semih gitmiş.

Biraz sorunlu gibi gözükse de anlam bakımından pek bir farklılık göze çarpmıyor. Fakat şöyle söyleseydik:

• Gitmiş işe Semih.

Gördüğünüz üzere burada cümlenin yapısını kuralların (syntax) dışına çıkardık ve anlam bozuldu. Bunun gibi kodlama dillerinin de kendine ait syntax ları vardır. Bu kuralların dışına çıkarsak, dil bizim ne demek istediğimizi anlamayacak ve size hata vererek aslında böyle birşeyi bilmediğini söyleyecektir.

Programlamaya başlamadan önce ilk olarak algoritma mantığını yani türkçe gibi düşünürsek, paragraf yapılarını iyice anlamalı ve uygulamalıyız. Algoritma tam anlamıyla öğrenildikten sonra dil öğrenmeye geçmeliyiz. Burada da öğrenmemiz gereken yeni bir zorluk olan o dilin syntax ı karşımıza çıkıyor. Hali hazırda bilinen bir yazılım dilinin syntax ına aşina olduklarından yeni dile geçtiklerinde o dilin syntax ına hakim olmak haliyle biraz zaman alsa da ilk dili öğrenmenin ardından da bu zorluk daha da hafifliyor. Bu zorluğu yenmek için tavsiye vermek gerekirse, bol bol örneklerle beraber kodlama yapmak ve önceden yapılmış açık kaynaklı kodları okuyarak kendini sürekli geliştirmeye açık bırakmaktır. Bu sayede bir dilde ustalaşılabilir.

Syntax Error

Syntax Error‘un en büyük nedeni kod yazılırken kodun herhangi bir yerinde yapılan dizgi yanlışlığıdır. Yukarıda da örneğini verdiğimiz gibi açık bırakılan bir komut, yanlış yere konulan bir sembol veya yanlışlıkla bırakılan bir sembol (örneğin /,*,-“..vb. işaretler) de Syntax Error a sebep olabilir.

Programlama sırasında sıklıklakarşılaşılan Syntax Error ile mücadele etmenin en kolay yolu ise Syntax Highlighter özellikli bir kod editörü kullanmaktır.

Syntax Highlighter

Basit bir projede bile yüzlerce, binlerce hatta milyonlarca kod yazılabilir. Bu kodları basit bir text belgesinde bile yazabiliriz fakat haliyle yapılan syntax hatalarını da gözden kaçırabiliriz bunun yüzünden de çok fazla hata ile karşılaşabiliriz. Bunların sonucunda da yazdığımız programı çalıştıramayabiliriz. Ne kadar syntax kurallarını iyi bilseniz de hata yapma olasılığı göz ardı edilemeyecek büyüklüktedir. Çünkü bir tane bile noktalama hatası programın çalışmasını engelleyebilir.

Bunun gibi sebeplerden ötürü yazılımcılar syntax kurallarına hakim, kod satırları renklendirilmiş olan editör programlarını kullanmaya daha çok özen gösterirler. Bu editörlerde geliştirilen programlarda ki hatalar renk farklılıklarından dolayı daha kolay fark edilir ve anında müdahale edilerek düzeltilir. Bu sayede de syntax error a neden olan hataların da önüne geçmiş oluruz.

Syntax Ne İşe Yarar?

Syntax, dilimizde olduğu gibi cümlelerin anlaşılabilir ve okunaklı olabilmesi için nasıl dil kuralları bulunuyorsa yazılım dillerinde de aynı işlevi görerek yazdığımız programın bilgisayar tarafından okunabilmesine olanak tanır. Bir programın kurallarını ve sınırlarını belirlememizde yardımcı olur.

Syntax Olmasaydı Ne olurdu?

Syntax olmasaydı, bir yazılımda anlatmak istediklerimizi tam olarak anlatamaz çalıştırmak istediğimiz şeyleri doğru bir şekilde çalıştıramazdık. Tam bir kaos ortamı oluşur ve hangi kodun ne zaman çalışıp ne zaman durdurulacaklarını programa anlatamazdık ve bunun sonucunda da başarısız bir yazılım ortaya çıkarmış olurduk.

Kısaca syntax olmasaydı, yazdığımız işlemleri rastgele olarak çalıştıran bir yazılım ile ve bir çok hata ile karşı karşıya kalırdık.

Python Syntax

Python programlama dili C, Perl ve Java ile birçok benzerliği vardır. Bununla beraber, programlama dilleri arasında birkaç kesin farklılıklar bulunmaktadır.

Python programlama dili, son derece kolay şekilde okunabilecek bir programlama dili olarak tasarlanmıştır. Diğer programlama dillerine göre daha derli toplu ve diğer programlama dillerinin noktalama işareti kullandığı yerlerde daha sık bir şekilde anahtar kelimeler kullanılır.

PHP Syntax

PHP ayrıştırma motoru, PHP kodunu diğer öğelerden ayırmak için bir yola ihtiyacı vardır. Bunun ismi genel olarak “PHP’ye kaçış” diye adlandırılır. Bunu dört şekilde yapabiliriz.

1)Kanonik PHP Etiketi

Evrensel olarak en çok kullanılan PHP etiket stilidir

<?php

….

?>

Şeklinde kullanılır. Bu etiketin kullanımı en doğru şekildir. Kanonik Php etiketi kullanıldığında bir sorun çıkmayacağından emin olabilirsiniz.

2)SGML PHP Etiketi

SGML yani kısa etiket olarak da bilinen php etiketi şuna benzer;

<?…?>

SGML etiket, kullanılabilecek en kısa etiket seçeneğidir. SGML etiketini kullanabilmeniz için iki şeyi yapmanız gerekmektedir. Bunlardan ilki PHP oluşturulurken enable short tags yapılandırma seçeneğini seçmek. İkincisi ise PHP.ini dosyasındaki short_open_tag ayarını açık olarak ayarladıktan sonra XML’i PHP ile ayrıştırmak üzere bu seçenek devre dışı bırakmak olacaktır. Çünkü XML etiketleri farklı bir syntax yapısı kullanır.

3)ASP Tarzı PHP Etiketi

ASP tarzında etiketler, kod bloklarını tanımlamak üzere Active Server Pages tarafından kullanılan etiketlerin taklitleridir. ASP tarzı PHP etiketler şöyledir;

<%…%>

ASP tarzı PHP etiketlerini kullanabilmek için php.ini dosyanızın yapılandırma seçeneklerinden ayarlamanız gerekmektedir.

4)HTML Tarzı PHP Etiketi

HTML komut dosyası tarzı PHP etiketi şunun gibidir;

<script language = “PHP”>…</script>